با زندگی در قرن بیست و یکم، همه ما به‌خوبی با اصطلاحاتی مانند بیتکوین، رمزارز آشنا هستیم. بلاکچین جدیدترین و خارق‌العاده‌ترین فناوری است که در دو دهه گذشته توانسته است سیستم بانکداری و سرمایه‌گذاری را دگرگون کند. منظور از بلاکچین همان شبکه های انتقال ارز دیجیتال است که خریدوفروش کوین‌ها با وجود این بسترها امکان‌پذیر شده است. در این مطلب از صرافی راستین قصد داریم شما را نه‌تنها با انواع بلاک‌چین‌ها بلکه با ویژگی‌ها، نقاط قوت و ضعف و همچنین استانداردهای به‌کاررفته در آنها آشنا کنیم.
منظور از شبکه انتقال ارز دیجیتال چیست؟
بلاکچین که از آن به‌عنوان بستری برای انتقال رمزارزها استفاده می‌شود، اساسا یک شبکه پیچیده است که خدمات دفتر کل (Ledger) و قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) را برای استفاده‌های گوناگون ارائه می‌دهد. در درجه اول، این قراردادهای هوشمند برای ایجاد تراکنش‌هایی استفاده می‌شوند که متعاقبا بین هر گره (نود) همتا در شبکه توزیع می‌شوند تا بدون هیچ‌گونه تغییری در نسخه‌ای از دفتر کل ثبت شوند.
به‌طورکلی، اکثر سازمان‌ها به‌عنوان یک کنسرسیوم گرد هم می‌آیند تا شبکه بلاکچین را ایجاد کنند. مجوزهای لازم توسط مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و خط‌مشی‌ها تعیین می‌شود که در زمان تاسیس کنسرسیوم بر سر آنها موافقت کرده‌اند. به جرأت می‌توان گفت بلاکچین زیربنای هزاران برنامه و شبکه است که طیف وسیعی از کاربردها را شامل می‌شوند. این خصوصیات باعث شده بلاکچین ارزش مضاعفی به صنایع مختلف اعم از مد، امور مالی، فناوری، بازی‌های کامپیوتری و غیره بیفزاید.
تفاوت بلاکچین با شبکه های انتقال وجه سنتی چیست؟
به لطف ماهیت غیرمتمرکز شبکه‌های بلاکچین، زمینه‌ای برای ایجاد ارزهای دیجیتال و امور مالی غیرمتمرکز پدیدار شدند. شبکه‌های انتقال ارز دیجیتال توسط انگیزه‌های سیستمی همسو هدایت می‌شوند. یعنی هر بلاکچین برای داشتن عملکرد مناسب به جامعه‌ای از کاربران، نودها، توسعه‌دهندگان، و ماینرهایی نیازد دارد که همه برای پویایی هرچه بیشتر نتورک کار می‌کنند.
درحالی‌که سیستم‌های مالی سنتی قرن‌هاست که پابرجا مانده، ریشه‌های بلاکچین را می‌توان در رمزنگاران دهه 1980 دید. بااین‌حال، اولین تراکنش در بستر بلاکچین در ژانویه سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتو با اولین رمزارز – بیتکوین – صورت گرفت. در حال حاضر نیز، بیتکوین بزرگ‌ترین رمزارز از لحاظ بزرگی ارزش بازار است که از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند.
انواع شبکه های انتقال ارز دیجیتال
به‌طورکلی، بلاک‌چین‌ها را می‌توان به چهار دسته مختلف تقسیم کرد که هرکدامشان دارای مزایا، معایب، و کاربرهای مختلفی هستند.
1. بلاکچین عمومی
بلاک‌چین‌های عمومی بدون هیچ‌گونه محدودیتی در اعتبارسنجی و تعداد مشارکت‌کنندگان در دسترس عموم هستند. ازآنجایی‌که هیچ مرجع مرکزی تراکنش‌های بلاکچین عمومی را رصد نمی‌کند، هیچ شخصی نمی‌تواند قوانین شبکه را برهم و داده‌های دست‌کاری شده را در آن ثبت کند. از شبکه های انتقال ارز دیجیتال عمومی برای ارسال تأییدیه رمزنگاری شده تراکنش‌ها و مکانیسم‌های استفاده شده در بیتکوین و اتریوم، به عنوان مثال، استفاده می‌شود. چنین بسترهایی “کاملا غیرمتمرکز” هستند.
از مزایای بلاک‌چین‌های عمومی می‌توان دردسترس‌بودن آنها برای تمامی افراد دانست چرا که توسط شخص ثالثی اداره نمی‌شود. برای مثال استفاده از آن ارتباطی با تحریم‌های بین‌المللی ندارد و هر فردی حتی در کره شمالی نیز می‌تواند از این بستر بهره‌مند شود. همچنین بلاک‌چین‌های عمومی از برنامه‌های کاربردی – حتی در مواقعی که توسعه‌دهندگان مرتکب اشتباه می‌شوند – محافظت می‌کند. چرا که در این بسترها موارد خاصی وجود دارند که حتی در دسترس توسعه‌دهندگان هم نیست.
2. بلاکچین خصوصی
شبکه‌های بلاکچین خصوصی محدود و فقط افراد مجاز به آنها دسترسی خواهند داشت. اشخاصی که بلاکچین خصوصی را به وجود می‌آورند به نهادها و توسعه‌دهندگان می‌توانند دسترسی محدودی بدهند و سپس آنها را از بلاکچین خارج کنند (بسته به نوع و هدفی که بلاکچین دارد). پس به‌طورکلی، پس از راه‌اندازی بلاکچین خصوصی، تمام مسئولیت‌ها اعم از اجازه دسترسی و لغو آنها به عهده مدیر است. از مزایا و کاربردهای مختلف بلاکچین خصوصی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت‌ها و ارگان‌ها برای ذخیره‌کردن داده‌های حیاتی خود از بستر خصوصی استفاده می‌کنند
- مدیر یا شرکتی که بلاکچین را ایجاد کرده به‌راحتی می‌تواند قوانین آن را تصحیح و تراکنش‌ها را قابل‌بازگشت کند
- افرادی که وارد بلاکچین می‌شوند محدود و از قبل شناخته شده‌اند، بنابراین ریسک تبانی به کمترین میزان خود می‌رسد
- با محدودشدن مجوزهای دسترسی، حریم خصوصی افراد در سطح بالاتری قرار می‌گیرد
3. بلاکچین کنسرسیوم
در بلاکچین کنسرسیومی فرایندی است که در آن فرایند اجماع توسط مجموعه‌ای از نودهای از قبل انتخاب شده کنترل می‌شود. این بستر را می‌توان یک شبکه نیمه‌متمرکز دانست که در آن چندین نهاد فعالیت می‌کنند و همه آنها بستری برای مشاهده و اشتراک‌گذاری اطلاعات دارند. از مزایا و کاربردهای مختلف چنین بستری می‌توان به چند نمونه اشاره کرد:
- بانک‌ها، سازمان‌های بزرگ و مؤسسات دولتی از بلاکچین کنسرسیوم برای انجام تراکنش‌های روزانه استفاده می‌کنند
- هزینه هر تراکنش به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌یابد
- جایگزین مناسبی برای سیستم‌های سنتی است چرا که مدیریت اسناد را ساده می‌کند و افزونگی داده‌ها را کاهش می‌دهد
4. بلاکچین هیبریدی
بلاک‌چین‌های هیبریدی (ترکیبی) دارای ویژگی‌های شبکه‌های بلاکچین خصوصی و عمومی است. چنین بستری نودهایی را فراهم می‌کند در آن فرد می‌تواند اولویت‌هایی را برای اشتراک‌گذاری داده‌ها تنظیم کند. معماری بلاکچین هیبریدی را می‌توان این‌طور توضیح داد که گرچه در دسترس عموم نیستند، اما همچنان امکانات اصلی یک بلاکچین مانند یکپارچگی، حفظ حریم خصوصی، شفافیت و امنیت را ارائه می‌دهد. بلاکچین هیبریدی قابلیت ممتازی دارد که می‌توان سطح شفافیت، سطح متمرکز بودن و امنیت آن را تغییر داد.
تفاوت شبکه های انتقال ارز دیجیتال
حال که با انواع شبکه های انتقال ارز دیجیتال آشنا شدیم و دانستیم که به این بسترها بلاکچین می‌گویند، نوبت به معرفی استانداردها و قوانین درون بلاک‌چینی می‌رسد. با شناخت تفاوت‌های شبکه‌های انتقال ارز دیجیتال، فعالان و سرمایه‌گذاران در این مارکت بهتر می‌توانند در انتخاب شبکه در انتقال ارز دیجیتال تصمیم‌گیری کنند. تاکنون با چهار مدل بلاکچین آشنا شدیم، اما برای انتقال رمزارزها در این بسترها، شبکه‌ها یا استانداردهای متداولی وجود دارند که شناخت آنها بسیار اهمیت دارد. به دلیل وجود چندین بلاکچین برای انتقال رمزارزها، همین بسترها هم قوانین و پروتکل‌های مخصوص به خود را دارند. در ادامه با انواع و تفاوت شبکه های انتقال ارز دیجیتال از نظر همین پروتکل‌ها آشنا می‌شوید.
پروتکل ERC20
پروتکل ERC20 که مخفف Ethereum Request for Comment و به پروتکل رسمی بهبود بلاکچین اتریوم معروف است، در سال 2015 توسط یکی از توسعه‌دهندگان این شبکه معرفی شد. این استاندارد وظایف مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها را در ادامه آورده‌ایم:
- نحوه ارسال و دریافت انواع توکن‌ها
- به‌روزرسانی‌های شبکه
- کنترل مقدار کلی عرضه توکن‌ها
استاندارد ERC-20 اولین پروتکل نتورک اتریوم بود که قراردادهای هوشمند را پوشش می‌دهد و تاکنون ده‌ها هزار توکن با همین استاندارد ایجاد شده‌اند. در ادامه با کاربردها، مزایا و برخی از توکن‌های معروف و کیف پول‌های رایج این پروتکل آشنا شویم:
- رمز ارزهای شیبا، تتر، چین‌لینک، و پولیگان از معروف‌ترین توکن‌هایی هستند که در شبکه ERC-20 ایجاد شده‌اند
- سرعت تراکنش‌ها در این استاندارد بالا و امنیت قابل‌توجهی دارند
- تاکنون کمترین خطا در انتقال ارزهای دیجیتال این بستر گزارش شده است
- کیف پول‌های متا مسک (MetaMask)، تراست والت، ترزور، لجر و اتومیک والت از معروف‌ترین والت‌های پشتیبانی‌کننده این استاندارد هستند
پروتکل BEP2
یکی دیگر از انواع شبکه‌های انتقال ارز دیجیتال بلاکچین بایننس (Binance Chain) است که از پروتکل BEP2 به معنی طرح پیشنهادی برای توسعه شبکه بایننس استفاده می‌کند (Binance Chain Evolution Proposal 2). با این استاندارد، نقل‌وانتقال توکن‌های اتریومی بر بستر بایننس‌چین با سهولت بهتری انجام می‌گیرد و در کل از پیچیدگی کمتری نسبت به ERC-20 برخوردار است. برای استفاده از این پروتکل باید به مقدار کافی توکن بومی بایننس چین را که با نماد BNB شناخته می‌شود در والت داشته باشید. در ادامه با کاربردها، مزایا و برخی از کیف پول‌های رایج این پروتکل آشنا شویم:
- برای انجام تراکنش به مِمو نیاز است که دلیل انجام تراکنش را بیان می‌کند
- آدرس‌های شبکه BEP2 با عبارت BNB شروع می‌شوند
- امکان استیکینگ یا همان وام‌دادن و گرفتن در بستر BEP2 وجود ندارد
- تراست والت (نرم‌افزار) و ترزور (سخت‌افزار) از مهم‌ترین کیف پول‌های پشتیبانی‌کننده این پروتکل هستند
پروتکل BEP20
پروتکل BEP20 نسخه پیشرفته‌تر BEP2 است که امکان سازگاری با شبکه اتریوم را میسر کرده است. در ادامه با کاربردها، مزایا و برخی از کیف پول‌های رایج این پروتکل آشنا شویم:
- BEP20 برای سازگاری شبکه بایننس با اتریوم ایجاد شده است و امکان انتقال ارزهای دیجیتال بین این دو بلاکچین را به وجود آورده است
- بلاک‌ها با سرعت تأیید می‌شوند و کارمزد بسیار کمتری برای تراکنش‌های اتریومی از کاربران اخذ می‌شود
- با قراردادهای هوشمند سازگاری کامل دارد
- قابلیت مقیاس‌پذیری بالا حتی در مواقعی که شبکه ازدحام زیادی داشته باشد
- آدرس توکن‌های این استاندارد مانند توکن‌های شبکه ERC-20 با عبارت 0X آغاز می‌شوند
- کیف پول تراست والت و متا مسک از توکن‌های با استاندارد BEP-20 پشتیبانی می‌کنند
پروتکل TRC20
از پروتکل TRC20 برای انتقال ارزهای دیجیتال روی بلاکچین ترون (TRON) استفاده می‌شود که توکن بومی این بستر TRX است. برای استفاده از این پروتکل، کاربران باید نقل‌وانتقال رمزارزها را به‌وسیله این توکن بومی انجام دهند. در زیر با کاربردها، مزایا و برخی از توکن‌های معروف این پروتکل آشنا می‌شویم:
- نول کوین (NOLE)، بیت‌تورنت (BTT)، لاو هارتس (LVH)، و وینک‌لینک (WIN) از جمله ارزهای دیجیتالی هستند که از پروتکل TRC-20 استفاده می‌کنند
- آدرس تمام کیف پول‌های این استاندارد با حرف T شروع می‌شود
- هزینه‌های تراکنش (تا حدی رایگان) و سرعت بسیار بالای تایید کردن تراکنش‌ها از ویژگی‌های این استاندارد است
- ایدئال برای توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در بستر ترون
- کیف پول‌های ترزور، اتومیک، لجر نانو اس، و تران‌لینک از بهترین والت‌هایی هستند که از این پروتکل پشتیبانی می‌کنند
پروتکل OMNI
پروتکل اومنی یک استاندارد چندلایه به روی بلاکچین بیتکوین است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد توکن‌های خود را به روی این بلاکچین ایجاد کنند. از اومنی به‌عنوان کیف پولی برای بیتکوین یاد می‌شود چرا که آدرس و اطلاعات تراکنش‌های آن دقیقا مانند بیتکوین است، با این تفاوت که این شبکه در سال 2013 معرفی شد. در ادامه با کاربردها، مزایا و برخی از توکن‌های معروف این پروتکل آشنا می‌شویم:
- تتر اولین توکنی است که از اومنی پشتیبانی کرد
- اگر آدرس کیف پولتان با اعداد یک یا سه و همچنین bc1 شروع شود، به این معنا است که تراکنش شما به روی Omni انجام می‌شود
انتخاب شبکه در انتقال ارز دیجیتال
هنگامی که قصد انتقال رمزارزی را داشته باشید، قطعا موضوع انتخاب شبکه – به‌خصوص برای افراد مبتدی – کمی گمراه‌کننده می‌شود. با کسب تجربه و همچنین مواردی که در بالا ذکر کردیم – مانند نمونه آدرس‌هایی که با اعداد یا حروف مشخصی شروع می‌شوند – به شما کمک می‌کند تا در انتقال رمزارزها به هیچ مشکلی بر نخورید. به‌عنوان سخن پایان بهتر است بار دیگر بر اهمیت شناخت انواع و انتخاب شبکه‌های انتقال رمزارزها تاکید کنیم:
- تراکنش در بلاکچین اتریوم بر پایه ERC20 دارای هزینه بیشتری است، به همین خاطر در صورت لزوم کاربران نتورک BEP20 را ترجیح می‌دهند
- برای انتقال توکن‌های BEP2 بایستی حتما از کیف پولی استفاده کنید که از این پروتکل پشتیبانی می‌کند
- اکثر توکن‌ها و کوین‌ها از طریق شبکه‌های BEP2 و BEP20 قابل‌ترید هستند
