بعضی از صرافی‌های ارز دیجیتال به معامله‌گران امکان خرید و فروش محصولات مالی مشتق ارزهای دیجیتال مثل قراردادهای فیوچرز را می‌دهند. مزیت این معاملات در امکان استفاده از لوریج در معاملات است که به معامله‌گران امکان می‌دهد تا چند برابر سرمایه یا مارجین معامله کنند. کال مارجین وضعیتی است که در آن به خاطر افت ارزش ارزهای دیجیتال، سهم معامله‌گر در معامله کمتر از حداقلی باشد که صرافی قبول می‌کند. وقتی یک معامله‌گر کال مارجین دریافت می‌کند، باید سهم خود از معامله را با این حداقل برابر کند، وگرنه سرمایه او نقد می‌شود و کارمزد نقد شدن و خسارت هم از او دریافت می‌شود.
اما چطور این اتفاق می‌افتد و چه راهکارهایی برای جلوگیری از کال مارجین در دسترس معامله‌گران است؟ برای جواب این سوال می‌توانید این مطلب را دنبال کنید.
مارجین در ارز دیجیتال چیست؟
مارجین یک اصطلاح در بازارهای مالی سنتی مثل سهام و فارکس است که وارد بازار ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های معاملاتی آن شده است. معامله‌گران ارزهای دیجیتال با استفاده از مارجینی که پلتفرم معاملاتی یا صرافی ارز دیجیتال در اختیار آنها قرار می‌دهد، می‌توانند تا چند برابر سرمایه خود معامله کنند. اگر سهم آنها کاهش یابد، کال مارجین در ارز دیجیتال اتفاق می‌افتد.
در اصل مارجین تریدینگ برای تقویت سوددهی معاملات در بازارهای کم نوسان با استفاده از لوریج طراحی شده است و رایج‌ترین محل استفاده از آن بازار فارکس است. در این بازار تغییرات و نوسان جفت‌های ارزی عمده معمولا کمتر از دهم درصد است. معامله‌گران فارکس با افزایش حجم معاملات از طریق لوریج از این نوسانات بیشترین سود را می‌برند.
لوریج به ضریبی گفته می‌شود که یک بروکر یا کارگزاری در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد. مارجین مبلغ یا سهمی است که یک معامله‌گر برای انجام یک معامله باید تامین کند. برای مثال ممکن است یک بروکر لوریج ۱۰ برابر به معامله‌گران بدهد. در این مورد مارجین معامله‌گر در معامله ۱۰ درصد خواهد بود.
با توجه به نوع معاملات و حجم سرمایه‌ها و نقدینگی در بازارهای مختلف، لوریج و مارجین متفاوت هستند. برای مثال در بازارهای بورس و سهام مارجین معمولا ۵۰ درصد و لوریج دو برابر است. در بازارهای آتی یا فیوچرز این لوریج به ۱۵ برابر می‌رسد. در بازارهای فارکس معمولا لوریج حداقل ۵۰ برابر است و گاهی به ۲۰۰ برابر هم می‌رسد.
مارجین و لوریج در بازارهای معاملاتی ارز دیجیتال با توجه به معیارهای متفاوتی مثل نوع معاملات از دو برابر تا ۱۰۰ برابر تعیین می‌شود. معمولا مارجین ۵۰ درصدی یا لوریج دو برابر برای معاملات نقدی به معامله‌گران ارائه می‌شود که البته شرایط آن در هر صرافی متفاوت است. در معاملات فیوچرز ارز دیجیتال اما مارجین کمتر و لوریج بیشتری به معامله‌گران اختصاص می‌یابد.
کال مارجین در ارز دیجیتال چطور محاسبه می‌شود؟
مارجین سرمایه‌ای است که معامله‌گران برای انجام معاملات خود از پلتفرم معاملاتی وام می‌گیرند. کال مارجین با مفهوم حداقل مارجین لازم (MMR: Maintenance Margin Requirement) محاسبه می‌شود که فرمول آن خیلی راحت است:
Account Value = (Margin Loan) / (1 – MMR)
برای درک بهتر این فرمول فرض کنید یک معامله‌گر یک حساب مارجین باز می‌کند تا یک معامله ۱۰۰ میلیون تومانی با وام مارجین ۱۰۰ درصدی یا دو برابر، مثلا روی ارز ماتیک انجام بدهد. پلتفرم معاملاتی فرضی حداقل مارجین لازم ۳۰ درصدی دارد. معامله‌گر با ۵۰ میلیون سرمایه شخصی یا آورده و ۵۰ میلیون وام مارجین معامله را انجام می‌دهد و ارز دیجیتال را خریداری می‌کند.
حالا روند بازار نزولی می‌شود و قیمت ارز ماتیک افت می‌کند. اگر این افت به حدی برسد که ارزش حساب معامله‌گر از ۷۱۴۲۸۶۰۰ تومان (یعنی ۵۰ میلیون وام مارجین/ (۰/۳۰ – ۱)) کمتر بشود، کال مارجین ارز دیجیتال ایجاد می‌شود. برای مثال قیمت ارز ماتیک در هنگام خرید ۰/۵ دلار بوده و معامله‌گر حدود۳۲۳۰ توکن ماتیک خریداری کرده است و حالا قیمت به ۰/۳۵ دلار رسیده است.
ارزش حساب به این ترتیب به ۷۰ میلیون تومان رسیده و سهم معامله‌گر از آن فقط ۲۰ میلیون تومان است که کمتر از ۳۰ درصد ۷۰ میلیون تومان، یعنی ۲۱ میلیون تومان است. در این موقعیت معامله‌گر یک کال مارجین ارز دیجیتال یک میلیون تومانی دریافت می‌کند.
واکنش و برطرف کردن کال مارجین در ارز دیجیتال
حالا معامله‌گر فرضی سه راه بیشتر ندارد که با توجه به موقعیت می‌تواند یکی از آنها را انتخاب کند:
- مبلغ ۱ میلیون تومان پول وارد حساب مارجین کند
- به اندازه ۱/۴۲۸/۶۰۰ تومان ارز ماتیک وارد حساب کند
- به اندازه ۳/۳۳۳/۰۰۰ تومان از ارز ماتیک حساب مارجین را نقد کند تا مبلغ وام مارجین با حداقل مارجین لازمی که در حساب دارد مطابقت پیدا کند.
ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا به جای ۱ میلیون تومان پول، معامله‌گر باید بیشتر از ۱/۴۲۸ میلیون تومان ارز دیجیتال وارد حساب کند؟ دلیل ساده این موضوع نوسان قیمت ارز دیجیتال است که باعث می‌شود فقط ۷۰ درصد ارزش آن برای تامین مارجین پذیرفته بشود.
راهکار سوم یا نقد کردن ارز دیجیتال اتفاقی است که اگر معامله‌گر فرضی ما به کال مارجین ارز دیجیتال پاسخ ندهد و مارجین را افزایش ندهد به صورت خودکار انجام می‌شود. آیا موافق هستید که این گزینه هزینه بیشتری از بقیه راهکارها دارد؟ همچنین کارمزد نقد کردن هم به حساب معامله‌گر نوشته می‌شود و او از نظر قانونی مسئول هر نوع خسارت مالی دیگری هم در این مرحله می‌شود. این کار می‌تواند بدون اطلاع معامله‌گر انجام بشود و پلتفرم‌های معاملاتی حق دارند مطابق شرایطی که به معامله‌گران پیشنهاد می‌دهند عمل کنند.
انواع کال مارجین در ارز دیجیتال
در بخش قبل با یک معامله خرید یا لانگ کردن با استفاده از حساب مارجین آشنا شدید. اما معاملات مارجین هم برای خرید و هم برای فروش یا شورت کردن به کار برده می‌شوند. در اصل شورت کردن در پلتفرم‌های معاملاتی بدون مارجین امکان‌پذیر نیست، چرا که معامله‌گران با قرض کردن یک ارز دیجیتال از پلتفرم معاملاتی با این فرض که قیمت کاهش می‌یابد آن را به معامله‌گران دیگر می‌فروشند.
وقتی یک معامله‌گر با این فرض یک معامله شورت کردن انجام می‌دهد، اگر قیمت ارز دیجیتال افزایش پیدا کند کال مارجین در ارز دیجیتال دریافت می‌کند. در این موارد حساب معامله‌گر مسدود می‌شود و تا زمانی که خسارت وارده کاملا جبران نشود امکان معامله کردن از او گرفته می‌شود.
آیا استفاده از حساب مارجین در ارز دیجیتال ریسک دارد؟
معاملات مارجین در تمام بازارهای مالی با ریسک بیشتری از معاملات اسپات یا نقدی همراه هستند. این نوع از معاملات بدون شناخت عمیق بازار و ابزارهای تحلیل تکنیکال به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. دلیل این موضوع هم به سادگی این است که همان قدر که حساب مارجین می‌تواند میزان سود را چندین برابر یا نمایی کند، کال مارجین در ارز دیجیتال می‌تواند میزان ضرر را چند برابر کند.
وقتی یک معامله‌گر در معاملات نقدی پیشبینی اشتباهی کند و ضرر کند، نهایتا این ضرر به اندازه سرمایه‌ای خواهد بود که در معامله خطر کرده است. اما در معاملات مارجین ضرر می‌تواند بسیار بیشتر از سرمایه آورده معامله‌گر باشد و دردسرهای بزرگ‌تری ایجاد کند که برای رفع شدن نیاز به زمان بیشتری دارند.
آیا کال مارجین در ارز دیجیتال به معامله‌گران فرصت می‌دهد؟
کال مارجین در تمام بازارها باید بلافاصله پاسخ داده بشود. وقتی کال مارجین در ارز دیجیتال ایجاد می‌شود به سادگی به معنای این است که ارزش حساب معامله‌گر با توافقی که در ایجاد آن داشته است برابری ندارد. بعضی از پلتفرم‌های معاملاتی به معامله‌گران دو تا پنج روز زمان برای افزایش ارزش حساب می‌دهند، اما طبق توافقی که در هنگام ثبت نام با آنها انجام می‌دهند حق نقد کردن موجودی حساب مارجین برای آنها محفوظ است و در صورت این اتفاق معامله‌گران از لحاظ قانونی هیچ حقی ندارند.
در نتیجه تاخیر در پاسخ دادن به کال مارجین در ارز دیجیتال می‌تواند باعث از دست رفتن سرمایه معامله‌گر و نقد شدن موجودی حساب مارجین بدون اطلاع و رضایت او بشود. برای اینکه این مشکل به وجود نیاید و معامله‌گران با عواقب مالی آن مواجه نشوند، چند راهکار وجود دارد که توسط معامله‌گران حرفه‌ای همیشه مورد توجه قرار می‌گیرد.
راهکارهای جلوگیری از کال مارجین در ارز دیجیتال
وارد شدن به معاملات ارز دیجیتال مانند تمام بازارهای مالی به پیشبینی کردن بدترین سناریوهای احتمالی نیاز دارد تا در صورت بروز مشکل، آسیب جدی به معامله‌گر وارد نشود. بعضی از راهکارهای شناخته شده برای جلوگیری از کال مارجین را در ادامه مشاهده می‌کنید.
تعیین استاپ لوز برای جلوگیری از افزایش ضرر
یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی که معامله‌گران درست در لحظه انجام یک معامله باید بگیرند تعیین نقطه استاپ لوز یا قطع ضرر است. این نقطه در معاملات مارجین حتما باید بالاتر از حداقل مارجین لازم در پلتفرم معاملاتی باشد. اگر مثالی که پیشتر بررسی شد را به یاد داشته باشید، معامله‌گر با تعیین استاپ لوز روی قیمت ۰/۴ دلار می‌توانست جلوی کال مارجین در ارز دیجیتال را بگیرد.
تعیین نقطه استاپ لوز ۲۰ درصد کمتر از نقطه خرید البته ریسک بسیار بالایی محسوب می‌شود و بعید است معامله‌گران حرفه‌ای اجازه بدهند چنین ضرری به معاملات آنها راه پیدا کند. نقطه استاپ لوز با توجه به ضریب ریسک به پاداش و البته استراتژی معاملاتی هر معامله‌گر تعیین می‌شود.
استفاده از لوریج مناسب
در این مطلب یک مثال ساده با لوریج فقط دو برابر بررسی شد. بعضی از پلتفرم‌های معاملاتی تا ۲۰۰ برابر لوریج در اختیار کاربران قرار می‌دهند. استفاده از لوریج بالا و تامین مارجین کم با اینکه ممکن است در نگاه اول به نفع معامله‌گران باشد، در واقع شمشیر دو لبه‌ای است که می‌تواند به شدت به ضرر آنها تمام بشود.
استفاده از مارجین برای معامله روی چند ارز دیجیتال
همه ارزهای دیجیتال روند قیمت یکسانی ندارند. در بازار ارزهای دیجیتال استیبل‌کوین‌ها وجود دارند که همیشه قیمت آنها با دلار یکسان است. نرخ نوسان و روند ارزهای دیجیتال دیگر هم یکسان نیست. استفاده از مارجین و لوریج در بازار ارزهای دیجیتال وقتی برای معامله روی چند ارز دیجیتال انجام بشود خطر رسیدن به کال مارجین در ارز دیجیتال را کاهش می‌دهد.
رابطه کال مارجین در ارز دیجیتال و نوسان بازار
یکی از نکات جالب در مورد کال مارجین در بازارهای مالی از جمله بازار ارز دیجیتال این است که در بیشتر موارد وقتی این اتفاق می‌افتد که قیمت دارایی‌ها در حال کاهش باشد. هنگامی که کال مارجین پاسخی دریافت نکند بدون توجه به قیمت بازار دارایی‌ها نقد می‌شوند.
همین موضوع باعث افزایش عرضه در بازار می‌شود که باعث افت بیشتر قیمت می‌شود. این موضوع باعث می‌شود افت قیمت و کال مارجین در ارز دیجیتال یک دور باطل ایجاد کند که تمام معامله‌گران در آن ضرر کرده و با کاهش سرمایه و ارزش دارایی‌های خود مواجه می‌شوند.
صرافی‌ها و کال مارجین در ارز دیجیتال
صرافی‌های ارز دیجیتال شرایط متفاوتی برای مارجین در بازارهای نقدی و بازارهای فیوچرز یا محصولات مالی مشتق ارز دیجیتال برای کاربران در نظر می‌گیرند. معیارهای واجد شرایط شدن در آنها هم یکسان نیست و برای مثال بایننس به تمام کاربران امکان معاملات مارجین می‌دهد در حالی که صرافی اف‌تی‌ایکس (FTX.US) حداقل ۱۰۰ هزار دلار موجودی را معیار می‌گیرد.
در جدول زیر ضریب لوریج به مارجین در صرافی‌های معتبر بین‌المللی را مشاهده می‌کنید. با تقسیم کردن این ضریب مطابق فرمول حداقل مارجین لازم می‌توانید ببینید خطر کال مارجین در ارز دیجیتال در هر کدام این صرافی‌ها چقدر است.
| صرافی | مارجین بازار ارز دیجیتال نقدی | مارجین بازار ارز دیجیتال مشتق |
| بایننس | تا ۲۰ برابر | تا ۲۰ برابر |
| بای‌بیت | ندارد | تا ۱۰۰ برابر |
| اف‌تی‌ایکس | تا ۲۰ برابر | تا ۲۰ برابر |
| کوکوین | تا ۱۰ برابر | تا ۱۰۰ برابر |
| کراکن | تا ۵ برابر | تا ۵ برابر |
| بیت‌مکس | ندارد | تا ۱۰۰ برابر |
| فمکس (Phemex) | ندارد | تا ۱۰۰ برابر |
| سی‌ای‌ایکس (CEX.io) | تا ۱۰ برابر | ندارد |
سخن آخر
در بازارهای نقدی بعد از انجام یک معامله، ارز دیجیتال به کیف پول صرافی خریدار منتقل می‌شود. اما در حساب‌های مارجین کاربران امکان برداشت این ارز دیجیتال به کیف پول‌های شخصی را ندارند. چرا که ارز دیجیتال به عنوان وثیقه وام مارجین در نظر گرفته می‌شود. با این حساب سرمایه‌گذاران امکان خرید ارز دیجیتال با استفاده از مارجین برای استیک کردن آن در پروژه‌های دیگر را ندارند.
در بازارهای مشتق به طور کلی مالکیت ارز دیجیتال به معامله‌گران داده نمی‌شود و آنها فقط می‌توانند با پیشبینی قیمت از تغییرات بازار سود ببرند. این نوع از معاملات به خاطر وجود نقدینگی بیشتر محبوبیت بیشتری از معاملات نقدی دارند و مارجین و لوریج بالاتری هم به آنها تعلق می‌گیرد.
بازارهای مشتق برای بهره‌برداری از معاملات مارجین و سود بردن از آنها گزینه بهتری هستند. با انتخاب چند ارز دیجیتال و تقسیم ارزش سرمایه حساب روی آنها و تعیین نقطه استاپ لوز منطقی، می‌توانید بدون مواجه شدن با کال مارجین در ارز دیجیتال بیشترین بهره از معاملات مارجین را ببرید.
در وبلاگ صرافی راستین در مورد تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز نیز مطلبی منتشر شده است که می توانید آن را نیز مطالعه کنید.
