فهرست مطالب
یکی از چیزهایی که ممکن است باعث تعجب شما در بررسی قیمت‌ها، به‌خصوص قیمت کالاها در بازارهای بورس بشود، تفاوت قیمت یک محصول در معاملات مختلف است. در بازارهای مالی انواع مختلفی از معاملات انجام می‌شود که دو نوع عمده آنها معاملات اسپات یا نقدی، و معاملات فیوچرز یا آتی است که هر کدام با قیمت متفاوتی با توجه به میزان عرضه و تقاضا ارائه می‌شوند. هر دو این قیمت‌ها بر هم تاثیر می‌گذارند و تفاضل آنها به عنوان پایه قیمت شناخته می‌شود. اگر می‌خواهید با تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز آشنا شده و ببینید کدام بیشتر با رویکرد و استراتژی معاملاتی شما همخوانی دارد، در این مطلب می‌توانید جواب بعضی سوال‌ها را پیدا کنید.
معاملات اسپات چیست؟
معاملات اسپات که با عنوان معاملات نقدی یا معاملات جاری هم شناخته می‌شوند، معاملاتی هستند که با نرخ فعلی بازار انجام می‌شوند. در این نوع معاملات خریدار با مالکیت محصول را به دست می‌آورد و محصول در همان روز یا نهایتا دو روز کاری بعد به او تحویل داده می‌شود.
مرجع اصلی قیمت در معاملات اسپات در هر بازاری، قیمت جهانی است. قیمت‌های محلی بر اساس هزینه‌های باربری و میزان تقاضا ممکن است اختلاف‌هایی با قیمت جهانی داشته باشند اما مبنای محاسبه آنها قیمت‌های جهانی است. این موضوع باعث می‌شود امکان آربیتراژگیری و خرید یک محصول در یک بازار و فروش آن در بازار دیگر برای کسب سود در این معاملات خیلی کم باشد.
برای مثال وقتی در معاملات اسپات یک صرافی ارز دیجیتال یا پلتفرم معاملاتی یک معاملهگر اتریوم خریداری کند، بعد از نهایی شدن خرید توکن‌ها را دریافت می‌کند و می‌تواند آن را به کیف پول ارز دیجیتال خود منتقل کند. حالا او اگر بخواهد می‌تواند با استیک کردن ارز دیجیتال اتریوم در پروژه‌های DeFi به سود و درآمد منفعل بدون از دست دادن مالکیت و آشکار کردن کلید خصوصی بپردازد.
یکی از مهم‌ترین تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز در همین انتقال مالکیت قطعی است. این موضوع باعث می‌شود بیشتر سرمایه‌گذاران معاملات اسپات را به خاطر مزایای انتقال مالکیت ترجیح بدهند.
معاملات فیوچرز چیست؟
معاملات فیوچرز یا آتی معاملاتی هستند که برای زمان مشخصی در آینده انجام می‌شوند. در این معاملات قراردادهایی خرید و فروش می‌شوند که ارزش یک محصول، برای مثال ارز اتریوم، در ماه‌های بعدی را نمایندگی می‌کنند. در معاملات فیوچرز مالکیت دارایی زیرین یا موضوع قرارداد به خریدار منتقل نمی‌شود.
معاملات فیوچرز راهی شناخته شده برای مدیریت ریسک و رسیدن به یک قیمت ثابت در بازارهای پرنوسان با روند گاوی یا خرسی محسوب می‌شوند. سرمایه‌گذارانی که در معاملات اسپات یک محصول خریداری می‌کنند فقط در صورت رشد قیمت و بازار گاوی می‌توانند سود ببرند. در مقابل، معاملات فیوچرز به آنها امکان می‌دهد حتی در صورت افت قیمت‌ها هم مبنای قابل اتکایی برای درآمد و کسب سود داشته باشند.
در معاملات فیوچرز با اینکه مالکیت محصول به نام خریدار ثبت نمی‌شود، امکان گمانه‌زنی و سود بردن از تغییرات قیمت در اختیار او قرار می‌گیرد. همچنین بر خلاف معاملات اسپات که در آنها هیچ اهرم یا ضریب سرمایه‌گذاری در اختیار معامله‌گران قرار ندارد، یکی از جذابیت‌های معاملات فیوچرز داشتن لوریج یا ضریب است. با این گزینه معامله‌گران می‌توانند با تامین درصد ناچیزی از حجم یک معامله، در آن شرکت کنند و از تغییرات قیمت طبق پیشبینی و تحلیلی که دارند حداکثر سود را ببرند.
تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز به زبان ساده
حالا که تا حدی تعریف کلی معاملات اسپات و معاملات فیوچرز مشخص شده، می‌توانیم تفاوت‌های اصلی این دو نوع از معاملات مالی را بررسی کنیم. در جدول زیر اصلی‌ترین تفاوت‌های این دو نوع معاملات رایج در بازارها و پلتفرم‌های معاملاتی جهانی را مشاهده می‌کنید.
| معاملات اسپات | معاملات فیوچرز | |
| انتقال مالکیت | بله | خیر |
| روند بازار برای سودآوری | بازار گاوی یا روند افزایشی | بازار گاوی و بازار خرسی یا روند نزولی |
| سرمایه مورد نیاز | پرداخت هزینه کامل محصول | پراخت درصد کوچکی از هزینه معامله تا ۰/۰۸ یا حتی ۰/۰۵ درصد |
| نقدشوندگی | با توجه به بازار بالا محسوب می‌شود | نقدشوندگی بیشتر از معاملات اسپات |
| قیمت | قیمت بازار | قیمت بازار -/+ تغییرات احتمالی |
در ادامه با بعضی از مهم‌ترین تفاوت بین معاملات اسپات و فیوچرز که باعث می‌شوند معامله‌گران یکی از آنها را به دیگری ترجیح بدهند با جزئیات بیشتری آشنا می‌شوید.
لوریج در معاملات فیوچرز
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های معاملات فیوچرز که باعث می‌شود بسیاری از معامله‌گران به سمت آن تمایل پیدا کنند، لوریج یا ضریب سرمایه‌گذاری است. بروکرها و شرکت‌های کارگزاری که قراردادهای آتی در اختیار معامله‌گران می‌گذارند معمولا به آنها امکان می‌دهند بین ۵۰ تا ۲۰۰ برابر سهمی که در یک معامله ریسک می‌کنند روی یک محصول سرمایه‌گذاری کنند.
برای مثال برای اینکه یک معاملهگر در این لحظه بخواهد در معاملات اسپات معامله‌ای با حجم ۵۰ اتریوم انجام بدهد به حدود ۵۵ هزار دلار سرمایه نیاز دارد. در مقابل او در معاملات فیوچرز می‌تواند با داشتن لوریج ۱۰۰ برابری با کمتر از ۵۰۰ دلار همین معامله را ثبت کند. این گزینه به معامله‌گران امکان می‌دهد به جای صرف تمام سرمایه خود در یک معامله، همزمان وارد چندین معامله بشوند. لوریج یکی از تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز است که مزایا و معایب خاص خودش را دارد.
این‌طور نیست که لوریج کاملا به نفع معامله‌گران باشد و در موارد بسیاری، به‌خصوص در بازارهای پرنوسان مثل بازار ارزهای دیجیتال، این نوع معامله ریسک‌های زیادی دارد. وقتی یک معاملهگر از لوریج استفاده می‌کند در صورت نوسان قیمت ممکن است تعادل حاشیه سرمایه او با حجم معامله به هم بخورد. برای مثال افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی قیمت اتریوم در این مورد باعث می‌شود سهم آورده معاملهگر به کمتر از حداقل لازم برای شرکت در معامله برسد.
در این موقعیت بروکرها درخواست افزایش سرمایه یا حاشیه می‌دهند که در صورت نادیده گرفته شدن باعث می‌شود حاشیه تامین شده توسط معاملهگر، که در این مورد ۵۰۰ دلار است به کلی از بین برود و معامله به اصطلاح بازار نقد بشود. به‌این‌ترتیب لوریج به همان اندازه که می‌تواند سود معاملات اسپات را تشدید کند، ضرر آنها را هم می‌تواند چند برابری کند.
امکان سود بردن از روندهای نزولی
در معاملات اسپات افراد در جایگاه سرمایه‌گذار قرار می‌گیرند و با افزایش قیمت محصولی که خریداری می‌کنند در آینده می‌توانند از آن سود ببرند. اگر روند بازار خرسی یا نزولی بشود، آنها برای اینکه سرمایه خود را نجات داده و نقد کنند، مجبور هستند با قیمتی کمتر از قیمت خرید و به قیمت بازار آن را به فروش برسانند و ضرر کنند. تنها گزینه برای سود کردن معامله‌گران در روندهای نزولی در معاملات اسپات شورت کردن یا فروش محصولات امانی به قیمت روز و تسویه حساب بعد از کاهش یا افت قیمت است. که در این مورد هم مالکیت محصول به صورت موقت هم به آنها منتقل نمی‌شود.
یکی از تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز که بسیاری از معامله‌گران را به معاملات فیوچرز متمایل می‌کند انعطاف بیشتر برای بهره‌برداری است. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفهای با استفاده از معاملات فیوچرز استراتژی‌های معاملاتی پیچیده و چند لایه‌ای طراحی می‌کنند. از آربیتراژ گرفته تا هج کردن و شورت کردن در روندهای نزولی، بعضی از برنامه‌های معاملاتی هستند که با استفاده از قراردادهای فیوچرز در دسترس معامله‌گران قرار می‌گیرد.
برای مثال سرمایه‌گذارانی که روی اتریوم برای بلند مدت سرمایه‌گذاری کرده باشند با استفاده از معاملات فیوچرز می‌توانند تمام یا حداقل بخشی از ضرر افت قیمت در کوتاه مدت را تامین کنند. قراردادهای فیوچرز به آنها امکان می‌دهد جا برای ضرر باز بگذارند و با خرید قرارداد فروش با قیمتی بالاتر از قیمت احتمالی بازار در آینده، در صورت افت بیشتر قیمت، اهرمی برای نقد کردن بخشی از ضرر احتمالی خود داشته باشند.
نقدینگی بیشتر معاملات فیوچرز
حجم نقدینگی در معاملات فیوچرز بسیار بیشتر از معاملات اسپات است. این موضوع باعث می‌شود قراردادهای فیوچرز نقدشوندگی بسیار بیشتری از محصولات زیرین داشته باشند. برای مثال معاملات فیوچرز بیتکوین در ماه به بیشتر از ۲ تریلیون دلار می‌رسد که به مراتب بیشتر از معاملات اسپات همین ارز دیجیتال است. نقدیندگی بیشتر یکی از تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز است که باعث جذابیت بیشتر معاملات فیوچرز برای معامله‌گران می‌شود.
نقدینگی بیشتر به معامله‌گران امکان می‌دهد بازدهی بیشتری از روندها و تغییرات قیمت داشته باشند. معامله کردن در بازارهایی که نقدینگی بیشتری دارند همیشه سودآور و امن‌تر است و معامله‌گران چه قصد خرید چه قصد فروش داشته باشند، همیشه طرف مقابلی برای انجام معامله وجود دارد.
در مقابل در معاملات اسپات کافی است روند بازار خرسی باشد تا دیگر فروش محصولات نه فقط سودآور نباشد، که امکان به تعویق افتادن و پیدا نشدن خریدار هم به وجود بیاید. از آنجا که معاملات فیوچرز بازه زمانی گسترده‌تری نسبت به معاملات اسپات دارند، در واقع مانند پایه و چارچوبی عمل می‌کنند که معاملات اسپات در درون آنها قرار می‌گیرند.
تفاوت قیمت بین معاملات اسپات و فیوچرز
قیمت محصولات در معاملات اسپات به سادگی با حجم نقدینگی و میزان عرضه و تقاضا محاسبه می‌شود. این موضوع باعث می‌شود محاسبه سود و زیان و بازدهی احتمالی در معاملات اسپات به مراتب ساده‌تر از معاملات فیوچرز باشد که در آن عوامل گوناگونی در تعیین قیمت نقش دارند. سرمایه‌گذارانی که فقط قصد سود گرفتن از افزایش قیمت محصولات دارند به راحتی در معاملات اسپات می‌توانند سود یا ضرر احتمالی را با نگاه کردن به تابلو قیمت تخمین بزنند.
در مقابل یکی از تفاوت های بین معاملات اسپات و فیوچرز که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به راحتی نتوانند در معاملات فیوچرز شرکت کنند فرایند تعیین قیمت است. در معاملات فیوچرز قیمت با توجه به عواملی مثل هزینه ذخیره محصولات و اجرای قراردادها همراه باشد. قیمت یک محصولات در معاملات فیوچرز می‌تواند بیشتر یا کمتر از قیمت اسپات باشد. به این اختلاف قیمت پایه (basis) گفته می‌شود که می‌تواند مثبت یا منفی باشد.
قیمت پایه مثبت به سادگی نشان می‌دهد قیمت محصول در آینده نسبت به قیمت جاری یا فعلی آن در معاملات اسپات افزایش خواهد داشت. برعکس قیمت پایه منفی کاهش قیمت را نمایش می‌دهد. با توجه به میزان عرضه و تقاضا قیمت پایه ممکن است در فاصله قیمت فعلی تا سررسید قرارداد دستخوش نوسان بشود، اما به واسطه قدرت بالای آربیتراژ در نهایت در روز قرارداد قیمت پایه به صفر می‌رسد.
منافع معاملات اسپات در مقابل معاملات فیوچرز
تا اینجا حتما متوجه شده‌اید که مزیت اصلی معاملات اسپات در انتقال قطعی مالکیت به خریدار است. این مزیت در مورد بازار ارزهای دیجیتال به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد با استیک کردن یا وثیقه گذاشتن ارز دیجیتال به درآمد و سود منفعل برسند. در مورد بازارهای مالی دیگر هم قابلیت وثیقه کردن برای تامین نقدینگی کوتاه مدت بدون انتقال مالکیت و فروختن دارایی‌های ارزشمند وجود دارد.
در مقابل مزیت‌های اصلی معاملات فیوچرز شامل امکان سود بردن از روندهای نزولی و البته لوریج می‌شود. برای اینکه معامله‌گران بتوانند از روندهای نزولی بازار سود ببرند به طراحی برنامه‌های معاملاتی نسبتا پیچیده نیاز دارند که معاملات فیوچرز ابزارهای این کار را در اختیار آنها قرار می‌دهد. به همین ترتیب، لوریج زمانی که با شناخت درست تغییرات قیمت و احساسات بازار همراه باشد می‌تواند سودآوری معاملات را برای معامله‌گران چندین برابر افزایش بدهد.
سخن آخر
معاملات اسپات از نظر سادگی و شفافیت به مراتب گزینه بهتری از معاملات فیوچرز محسوب می‌شوند. سرمایه‌گذاران سنتی که با خرید محصولات با قیمت کمتر و فروش آنها با قیمت بیشتر به سود می‌رسند به راحتی می‌توانند در معاملات اسپات شرکت کنند. برای تشخیص فرصت معاملاتی و لحظه خرید و فروش کافی است آنها به تغییرات قیمت توجه داشته باشند.
در مقابل معاملات فیوچرز از پیچیدگی نسبتا بالایی برخوردار هستند. برای سود بردن در معاملات فیوچرز معامله‌گران باید شناخت عمیقی از فرایندهای بازار و انواع ابزارهای مالی و تحلیل فاندامنتال و تکنیکال داشته باشند. این موارد باعث می‌شوند فقط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفهای یا مجرب بتوانند در معاملات فیوچرز عملکردی موفقیت‌آمیز داشته باشند و بازدهی بالایی کسب کنند.
با این حساب به سادگی می‌توان نتیجه گرفت سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای که می‌خواهند با سرمایه‌گذاری بلند مدت یا خرید و فروش محصولات مالی درآمد خود را افزایش بدهند، در معاملات اسپات شانس بیشتری دارند. اما معامله‌گران حرفهای، یعنی افرادی که درآمد خود را از معامله در بازار کسب می‌کنند با استفاده از گزینه‌ها و راهکارهای معاملات فیوچرز می‌توانند عملکرد بهتری داشته باشند.
