چنانچه در حوزه تجارت کریپتو فعالیت دارید یا اخیرا وارد این بازار شده‌اید، احتمالا اصطلاح “توکن سوزی” یا “کوین سوزی” را شنیده‌اید. سوزاندن توکن‌ها یک استراتژی از سمت توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال است که از سال ۲۰۱۷ یعنی ۵ سال پیش تاکنون هرچند ماه یکبار رخ می‌دهد. این فرایند همانند آتش‌زدن مقداری پول نقد است اگرچه کمی پیچیده‌تر از روشن‌کردن یک کبریت خواهد بود. سوزاندن ارزهای دیجیتال نه‌تنها برای توکن‌ها، بلکه برای کوین‌ها هم اتفاق می‌افتد. اما هدف از این کار چیست؟ آیا واقعا کریپتو‌ها از بین می‌روند؟ ما در این مقاله قصد داریم اطلاعات کاملی در این حوزه ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
توکن با کوین چه تفاوتی دارد؟
فرایند سوزاندن ارز دیجیتال تنها مختص توکن‌ها نیست و برای کوین‌ها هم اتفاق می‌افتد. اما قبل از اینکه بخواهید دلیل این کار را بدانید، بیایید با مفهوم این دو کریپتو آشنا شویم.
توکن چیست؟
منظور از توکن، کریپتو‌هایی است که بر بستر بلاک‌چین ارزهای دیگر پیاده‌سازی می‌شوند و شبکه اختصاصی ندارند. توکن‌ها بخش منحصربه‌فردی از بازار ارز دیجیتال را از آن خود کرده‌اند و معمولا در برنامه dApp و سایر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز برای پرداخت هزینه یا تشویق کاربران به رفتاری خاص مورداستفاده قرار می‌گیرند.
کوین چیست؟
منظور از کوین، ارزهای دیجیتالی است که یک شبکه بلاک‌چین اختصاصی دارند؛ مانند بیت‌کوین. این ارز‌ها که با تکنیک رمزنگاری ایجاد می‌شوند برای انجام معامله، خریدوفروش و… مورداستفاده قرار می‌گیرند و توسط صرافی‌ها قابل دریافت هستند.
مسلما هر فرد خبره‌ای در حوزه ارز دیجیتال مفهوم این دو نوع کریپتو را می‌داند، اما بسیاری از افراد تازه‌کار هنوز هم نسبت به درک این موضوع مشکل دارند.
منظور از توکن سوزی ارز دیجیتال چیست؟
ازآنجایی‌که بازار ارز دیجیتال وجود خارجی ندارد و توکن‌ها دارای ماهیت فیزیکی نیستند، سوزاندن توکن به معنای آتش‌زدن نیست؛ اما مفهومی مشابه دارد؛ بنابراین منظور از توکن سوزی فرایندی است که عرضه یک توکن یا کوین را کاهش می‌دهد، در نتیجه‌بخشی از آن، ارز ازرده‌خارج می‌شود؛ یا به عبارتی برای همیشه از بین می‌رود.
سوزاندن توکن یک تکنیک خلاقانه از سمت تولید‌کنندگان یا توسعه‌دهندگان است که با هدف تشویق سرمایه‌گذاران و حفظ ارزش کریپتو‌ها صورت می‌گیرد.
زمانی که تولید و عرضه یک توکن یا سکه زیاد باشد، حفظ ارزش کریپتو‌ها به یک مشکل جدی برمی‌خورد و یک چالش اساسی رخ می‌دهد؛ بنابراین توسعه‌دهندگان تصمیم می‌گیرند میزان مشخصی از ارزهای خود را بسوزانند. توکن سوزی یعنی بخشی از توکن‌ها با انتقال به آدرس یک کیف پول غیرقابل‌استفاده، برای همیشه از بازار و شبکه گردش خارج می‌شوند.
آدرس این کیف پول که به آدرس “رایت” یا “خورنده” هم معروف است برای هیچ‌کس قابل‌دسترس نیست، چراکه هیچ‌گونه کلید خصوصی ندارد. یعنی حتی هکر‌ها هم نمی‌توانند به این بخش دسترسی پیدا کنند؛ بنابراین با انتقال توکن‌ها یا سایر ارزهای دیجیتال به این آدرس، اساسا از بین می‌روند و اکثر صاحبان ارز دیجیتال آن‌ها را می‌سوزانند.
به‌طورکلی سوزاندن هر نوع ارز دیجیتال از جمله توکن‌ها با کاهش عرضه و افزایش تقاضا روبرو می‌شود. در نتیجه این کمبود در افزایش قیمت یا حفظ ارزش کریپتو تأثیر بسیاری می‌گذارد.
اجازه دهید برای درک بهتر موضوع، چند مثال بزنیم. یک شرکت خودروسازی با کاهش تولید خودرو منجر به عرضه کم‌تر و افزایش تقاضا می‌شود، در نتیجه این تکنیک روی افزایش قیمت اثر می‌گذارد.
مثالی دیگر ۲ سال پیش با شیوع ویروس کرونا تمامی مردم خواستار ماسک بودند در این شرایط بسیاری از فروشندگان با مخفی کردن ماسک‌ها و عرضه کم‌تر، موجب افزایش قیمت این محصول شدند.
چه زمانی توکن سوزی رخ می‌دهد؟
این فرایند زمان مشخصی ندارد؛ اما با گذشتن مدت زمانی از فعالیت شبکه رخ نمی‌دهد و معمولا در یکی از این سه حالت اتفاق می‌افتد:
- پس از عرض اولیه توکن یا کوین (کریپتو‌های فروخته نشده) با هدف حفظ انگیزه سرمایه‌گذاران برای نگه‌داشتن سهام خود.
- به‌صورت دوره‌ای (فصلی با حجم ثابت یا متغیر) با هدف ثابت نگه‌داشتن دارایی با بیشترین سود.
برای مثال صرافی بایننس در یک دوره به‌عنوان بخشی از تعهد، بیشترین مقدار از توکن BNB را می‌سوزاند؛ چراکه در آن مقطع زمانی بیشترین سود را به دست آورده بود.
مثالی دیگر اگر یک توسعه‌دهنده با داشتن یک میلیارد توکن، مقداری کریپتو راه‌اندازی کند، درصورتی‌که ۱۰۰ میلیون توکن را ذخیره و حدود ۶۰۰ میلیون را بسوزاند. تصور می‌شود که توسعه‌دهنده ۱۰ درصد عرضه دارد؛ چراکه میزان عرض اولیه حدود یک میلیارد بود. درصورتی‌که اختیار ۲۵% از ۴۰۰ میلیون توکن در گردش را در دست دارد و به سود قابل‌توجهی می‌رسد.
هدف از توکن سوزی در شبکه‌های کریپتو چیست؟
در دنیای ارز دیجیتال هر یک از توسعه‌دهندگان با انگیزه خاصی توکن‌ها می‌سوزانند، بنابراین نمی‌توان گفت این فرایند تنها با یک هدف مشخص انجام می‌شود. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:
۱. الگوریتم PoB
PoB که با اصطلاح “اثبات سوختن” هم شناخته می‌شود یک مکانیسم اجماعی و توافقی میان ماینر‌ها و کاربران یک شبکه است که با هدف افزایش ارزش توکن شکل می‌گیرد. در این روش آن‌ها باید بر اساس یک الگوریتم یا ساختار مشخص، مقداری از توکن‌های (کریپتو) خود را بسوزانند.
۲. افزایش ارزش توکن‌ها (ارزهای دیجیتال)
افزایش ارزش ارزهای دیجیتال یکی از مهم‌ترین اهداف سوزاندن توکن است و می‌توان گفت با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. یعنی زمانی که مقدار مشخصی از توکن یا سکه توسط توسعه‌دهندگان بسوزد، مقدار آن کریپتو در بازار و شبکه گردش کاهش می‌یابد. در نتیجه تقاضا زیاد و با افزایش قیمت روبرو می‌شود.
۳. تبلیغات
زمانی که یک توسعه‌دهنده مقدار زیادی از توکن‌ها را بسوزاند، در رسانه‌های اجتماعی دررابطه‌با این موضوع پست می‌گذارد و صحبت می‌کند. در نتیجه این‌گونه تبلیغات علاوه بر افزایش اطلاعات دررابطه‌با ارز دیجیتال، روی افزایش تقاضا و قیمت توکن هم تأثیر می‌گذارد.
۴. افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران
با توکن سوزی علاوه بر افزایش ارزش، اعتماد سرمایه‌گذاران نیز بیشتر می‌شود. در بازار ارز دیجیتال زمانی که تقاضا در یک مقطع ثابت باقی بماند توسعه‌دهندگان با کاهش عرضه کلی یک سکه یا توکن، قیمت آن را افزایش می‌دهند؛ بنابراین با سوزاندن کریپتو‌ها با هر تراکنش یا در فاصله‌ی زمانی مشخص، می‌توانند به طور پیوسته تقاضا و قیمت را در طول زمان افزایش دهند که این موضوع به نفع سرمایه‌گذاران خواهد بود.
۵. تقویت جوامع کریپتوکارنسی
ارز دیجیتال، دنیای پیچیده‌ای است. برای مثال پروژه‌های بلاک‌چین برای رسیدن به موفقیت به کسانی که روی پروژه کار کنند و تعدادی سرمایه‌گذار برای استفاده فعالانه نیاز دارند. حال در چنین شرایطی فناوری توکن سوزی می‌تواند موجب ترغیب کاربران برای سرمایه‌گذاری یا مشارکت در یک پروژه شود.
۶. جلوگیری از حملات اسپم‌ها
توکن سوزی از هرگونه حملات سایبری، DDOS و انجام معاملات ناخواسته در هر شبکه ارز دیجیتال جلوگیری می‌کند.
سوزاندن توکن چه معایبی دارد؟
برخی از افراد، به‌خصوص تازه‌کارها بدون توجه به اینکه سوزاندن توکن چه تأثیری بر سهام آن‌ها می‌گذارد، این فرایند را انجام می‌دهند. در نتیجه با مشکلات زیر روبرو می‌شوند.
· ازدست‌دادن دائمی دارایی‌ها
با اتمام فرایند سوزاندن توکن، آن‌ها برای همیشه از کیف پول شما خارج و به آدرس خورنده می‌روند؛ بنابراین حتی با افزایش قیمت توکن‌ها، شما دیگر مالک آن‌ها نخواهید بود؛ قبل از سوزاندن توکن‌ها، باید مواردی چون ارزش فعلی ارز دیجیتال، انتظاراتی که دارید و عوامل مؤثر بر قیمت را مورد بررسی قرار دهید. چراکه پس از تکمیل سوزاندن توکن‌ها، به‌هیچ‌وجه امکان بازگشت آن‌ها وجود ندارد.
· توکن سوزی برای تأثیرگذاری به مقادیر زیادی سکه نیاز دارد.
این گزینه بزرگ‌ترین عیب سوزاندن توکن یا سایر ارزهای دیجیتال است. چراکه مقدار کم روی افزایش قیمت تأثیر زیادی نمی‌گذارد. برای مثال تصور کنید در حال حاضر ۴۸۷ تریلیون سکه شیبا اینو در بازار ارز دیجیتال گردش دارد. با سوزاندن چند هزار توکن، تفاوت زیادی در تقاضای عرضه رخ نمی‌دهد؛ بنابراین باید بیش از ۲۶۳ میلیارد SHIB از کل عرضه سوزانده شود. البته این فرایند در اکتبر ۲۰۲۱ برای کریپتو شیبا اینو اتفاق افتاد. (برای مشاهده قیمت شیبا و آن می‌توانید از شرایط معامله این ارز دیجیتال اطلاعات کسب کنید)
معرفی روش‌های توکن سوزی
سوزاندن توکن‌ها یا کوین‌ها در شبکه بلاک‌چین صورت می‌گیرد و پس از اتمام فرایند به بخشی از دی. ان. ای آن رمزارز تبدیل و با لایه پوسته اصلی یکپارچه می‌شوند.
· استفاده از الگوریتم اثبات سوزاندن (Proof-Of-Burning)
یک رویکرد اجماع توزیع شده است که به‌جای اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این روش تعداد توکن‌های از بین رفته توسط یک ماینر، نشانه اثبات قدرت استخراج مجازی اوست. روش‌های سوزاندن توکن توسط PoB در شبکه بلاک‌چین عبارت‌اند از:
- هر کاربر برای اینکه بتواند به‌عنوان یک ماینر در زمینه استخراج توکن‌ها فعالیت کند باید قسمتی از توکن‌ها را بسوزاند. در چنین شرایطی باتوجه‌به قدرت استخراج مجازی کاربر، فرایند کشف بلوک‌های جدید با بهبود سرعت روبرو می‌شود و در نتیجه به‌عنوان یک ماینر پاداش بیشتری دریافت می‌کند.
- کارآمد نگه‌داشتن یک شبکه بلاک‌چین کار آسانی نیست، یعنی هر بار که بخواهند یک کوین جدید ایجاد کنند، سرعت استخراج پایین می‌رود. در چنین شرایطی سوزاندن مقداری از ارز بیت‌کوین (معادل با همان کوین) کریپتو‌های جدید استخراج و ارزش بالایی به دست می‌آورند.
- روش دیگر با هدف برقراری تعادل میان سوزاندن و استخراج صورت می‌گیرد. یعنی با سوزاندن توکن‌های بومی، حقوق کاربران حفظ می‌شود. این روش برای شبکه‌هایی که بر مبنای اثبات سهام کار فعالیت دارند، مورداستفاده قرار می‌گیرد. تیم توسعه با به‌کاربردن روش استیکینگ، از افزایش تورم توکن جلوگیری می‌کنند. درواقع با این سیستم PoB میان کاربران ماینینگ و کاربران جدید تعادل ایجاد می‌شود.
· توکن سوزی بر اساس شرایط عمومی اقتصادی
- سوزاندن توکن علاوه بر افزایش موفقیت پروژه‌ها، برای توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران هم مزایایی به همراه دارد. برای مثال توکن یا کوین سوزی در ثابت ماندن ارزش سکه و کنترل تورم احتمالی قیمت، تأثیر بسیاری می‌گذارد. چراکه با انگیزه دادن، سرمایه‌گذاران را به نگهداری از سکه‌هایشان ترغیب می‌کند و قیمت‌ها در نرخ‌های مطلوب حفظ می‌شوند. در نتیجه زمان و پهنای باند شبکه سالم باقی می‌ماند.
- سوزاندن توکن یا کوین از یک شبکه بلاک‌چین با هدف برگرداندن سود سرمایه‌گذاران در برخی از پروژه‌ها توسط تیم توسعه صورت می‌گیرد. در این روش ابتدا تیم شرکت با سودی که از تراکنش‌ها به دست می‌آورد، کریپتو می‌خرد. سپس با سوزاندن مقدار مشخصی از آن‌ها ارزش دارایی دیجیتالی شرکت افزایش می‌یابد.
- با چشم‌پوشی از مقررات امنیتی توسط روش توکن سوزی، سود سپرده‌ها به کاربران بازگردانده می‌شود. در چنین شرایطی رمز ارز‌ها ابزاری برای سرمایه‌گذاری به‌حساب می‌آیند.
از کجا می‌توان فهمید که کدام توکن‌ها باید سوزانده شوند؟
همان‌طور که گفتیم، نه‌تنها توکن، بلکه هر نوع ارز دیجیتال دیگری را می‌توان به آدرس رایت منتقل کرد و سوزاند. برای مثال:
- بایننس که یک صرافی معروف ارزهای رمزنگاری شده است، فعالیت سوزاندن توکن BNB را از سال ۲۰۱۷ آغاز کرد و قصد دارد این کار را تا زمان حذف نیمی از کل عرضه سکه در گردش، ادامه دهد.
- بنیاد توسعه استلار نیز در سال ۲۰۱۹ با سوزاندن ۵۰% از عرضه کل، توانست حدود ۵۵ میلیارد توکن بسازد.
- شبکه اتریوم در سال ۲۰۲۱ با معرفی ارتقای EIP-1159 فعالیت خود را با سوزاندن اتر از طریق تراکنش‌های مختلف آغاز کرد. با اینکه حدود ۲ میلیون اتر ثابت با استفاده از این روش سوزانده شده؛ اما هنوز هم بر اساس تقاضا برای فضای بلوک در حال نوسان است. همچنین باوجوداینکه هنوز هم توسعه اتریوم ۲.۰ ادامه دارد، انتظار می‌رود این ارتقا مقدار سکه‌های سوزانده شده در هر تراکنش را بیشتر کند.
- نام شیبا اینو در لیست اول توکن سوزی‌های بزرگ قرار دارد. SHIB از آوریل ۲۰۲۲ از طریق درگاه رایت، سرمایه‌گذاران را به سوزاندن توکن‌ها تشویق کرد. البته که توسعه‌دهندگان شیبا حدود یک سال پس از عرضه، حدود ۵۰% از کل SHIB را به ویتالیک بوترین (بنیان‌گذار اتریوم) فرستادند. این فرد با سوزاندن بیش از ۴۰۰ تریلیون شیبا اینو توانست کمک مالی قابل‌توجهی به امور خیریه کند.
چنانچه قصد سرمایه‌گذاری در یک ارز دیجیتال را دارید، ابتدا باید روش‌های رایت آن را بررسی کنید تا متوجه شوید که با اهداف شما مطابق هستند یا نه! در برخی از سایت‌های مرجع، در مقابل ارز‌هایی که سقف عرضه دارند، عبارت None نوشته شده است.
در پایان
درحالی‌که توکن سوزی نمی‌تواند به طور حتمی افزایش قیمت ارزهای دیجیتال را تضمین کند، اما در کمک به حفظ ارزش و تشویق سرمایه‌گذاران تأثیر بسیاری می‌گذارد. قبل از اینکه بخواهید توکن سوزی را به روش دستی یا خودکار (کریپتو‌هایی که بخشی از عرضه خود را می‌سوزانند) انجام دهید، اطمینان یابید که هدف مشخصی برای سرمایه‌گذاری جدید در نظر دارید.
