اگر اخبار پروژه‌های ارز دیجیتال را دنبال کرده باشید، احتمالاً به اصطلاح «ایردراپ» برخورده باشید و توکن‌هایی هم از این طریق به شما رسیده باشد. لاک دراپ مفهوم مشابهی است که کمتر از ایردراپ رایج است و شرایط متفاوتی دارد. در یک لاک دراپ کاربران برای مدت مشخصی یک توکن یا ارز دیجیتال را قفل میکنند و بعد از اتمام دوره، توکن خود همراه با یک توکن جدید دریافت میکنند. لاک دراپ‌ها راهکاری مؤثر برای تأمین نقدینگی و جذب کاربران وفادار در یک پروژه جدید ارز دیجیتال یا امور مالی غیرمتمرکز هستند. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم، تفاوت آن با ایردراپ و البته کاربردها و چند مثال موفق می‌توانید این مطلب را دنبال کنید.
لاک دراپ چیست؟
لاک دراپ یک نوع ایردراپ اصلاح شده است که نیاز به مشارکت کاربران برای دریافت توکن‌های رایگان دارد. در یک لاک دراپ کاربران یک ارز دیجیتال را برای مدتی با یک قرارداد هوشمند قفل میکنند و پس از این مدت همراه با دریافت ارز دیجیتال خود، به توکن‌های رایگان می‌رسند.
برای مثال ممکن است برنامه غیرمتمرکز نیوایکسوایزد که قرار است روی اتریوم توسعه پیدا کند در یک لاک دراپ اعلام کند به کاربرانی که برای مدت سه ماه ۰/۲ اتریوم در این پروژه قفل کنند ۳۰۰۰ توکن نیوایکسوایزد و به کاربرانی که برای همین مدت ۰/۵ اتریوم قفل کنند ۱۰۰۰۰ نیوایکسوایزد اهدا می‌شود.
مدت زمان قفل کردن به دلخواه توسعه‌دهندگان پروژه تعیین می‌شود و ممکن است ثابت یا متغیر باشد. مبلغ پاداش یا توکن‌های اهدایی بر اساس مبلغ قفل شده همراه با مدت زمان قفل شدن محاسبه می‌شود. هدف اصلی از لاک دراپ‌ها درگیر کردن مخاطبان و تشویق آن‌ها برای مشارکت در پروژه و فعالیت در راستای منافع آن است.
لاک‌دراپ‌ها راهکاری مشابه ایردراپ و همچنین عرضه اولیه کوین‌ها (ICOs) هستند. تفاوت اصلی آن‌ها با‌عرضه اولیه کوین‌ها در این است که کاربران مستقیماً آن‌ها را خریداری و تأمین مالی نمی‌کنند و در پایان دوره اصل وثیقه خود را دریافت میکنند. در ادامه این مطلب بیشتر با تفاوت‌های این سه نوع توزیع توکن آشنا می‌شوید.
لاک دراپ چه فرقی با ایردراپ دارد؟
در یک ایردراپ کاربران بر اساس مشارکت در ایجاد کاربردها، فعالیت در شبکه یا حتی به عنوان هدیه وفاداری بدون مشارکت در پروژه ممکن است به توکن‌های رایگان دست یابند. اما در لاک دراپ آن‌ها لازم است حتماً یک توکن یا ارز دیجیتال دیگر را برای مدت مشخصی در یک پروژه قفل کنند تا پاداش بگیرند.
تفاوت اصلی لاک دراپ با ایردراپ در میزان ریسک مالی کاربران است که در لاک دراپ‌ها بیشتر است. در یک ایردراپ توکن‌ها برای تقدیر از مشارکت کاربران در شبکه آزمایشی یا حتی نگهداری توکن‌های دیگر به آن‌ها هدیه داده می‌شود. در لاک‌دراپ کاربران باید در پروژه مشارکت مالی کرده و آن را تأمین مالی کنند.
به‌این‌ترتیب در حالی که ایردراپ‌ها جنبه بازاریابی و تبلیغاتی قوی‌تری دارند و می‌توانند هر کاربری را هدف قرار بدهند، لاک دراپ‌ها برای جذب کاربران وفادار و فعال کارایی دارند. لاک‌دراپ برای تشویق کاربران به فعالیت در راستای منافع پروژه برای آن‌ها سهمی در نظر می‌گیرد. در مقابل ایردراپ‌ها باعث می‌شوند پروژه به یک‌باره به چشم بیاید و کاربران بسیاری را درگیر کند.
گذشته از این موارد اگر پروژه ایردراپ خیلی کاربردی نباشد، ممکن است کاربران به سرعت توکن‌ها را فروخته و نقد کنند یا به آن اعتنایی نکنند. در مقابل لاک‌دراپ‌ها برای مشارکت فعال کاربران طراحی می‌شوند و معمولاً توسط آن‌ها نگهداری و هولد می‌شوند.
لاک دراپ چه فرقی با‌عرضه اولیه کوین دارد؟
یکی از راه‌های تأمین مالی پروژه‌های ارز دیجیتال و برنامه‌های مالی غیرمتمرکز عرضه اولیه کوین است. در این روش قبل از اینکه پلتفرم توسعه پیدا کند، با مطرح کردن وایت پیپر و کاربردهای آتی آن سرمایه‌گذاران به خرید توکن‌هایی که بعد قرار است کاربردی شوند تشویق می‌شوند. بسیاری از پروژه‌های غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال از این طریق توانسته‌اند سرمایه لازم برای توسعه را از خریداران و سرمایه‌گذاران دریافت کنند. برای مثال ارز دیجیتال پانتی‌‌ایکس در سال ۲۰۱۸ با این روش توانست بیشتر از ۳۰ میلیون دلار برای توسعه پلتفرم و تولید دستگاه‌های فروشگاهی ارز دیجیتال تأمین سرمایه کند.
در عرضه اولیه کوین‌ها سرمایه‌گذاران و خریداران با خرید توکن‌هایی که تصور میکنند در آینده ارزش آن‌ها افزایش می‌یابد سرمایه‌گذاری میکنند. این سرمایه‌گذاری ریسک بالایی دارد و بسیاری از عرضه اولیه کوین‌ها هیچ وقت وارد مرحله اجرایی شدن پروژه نمی‌شوند. در مقابل کاربرانی که در یک لاک دراپ شرکت میکنند هیچ خرید و انتقال مالکیتی انجام نمی‌دهند و فقط با قفل و وثیقه کردن ارز دیجیتال خود و تأمین مالی غیرمستقیم پروژه فرصت مالکیت توکن‌های جدید را کسب میکنند.
لاک‌دراپ مفهومی کاملاً متفاوت از عرضه اولیه کوین است و در آن به جای جذب سرمایه، جذب کاربران فعال و وفادار در مرکز توجه قرار می‌گیرد. البته این کاربران با هدف دستیابی به منافع مالی در لاک دراپ شرکت میکنند اما مشارکت آن‌ها کاملاً جنبه فعالانه دارد در حالی که عرضه اولیه کوین‌ها بیشتر سرمایه‌گذارانی را جذب می‌کند که معمولاً تمایلی به مشارکت در جامعه کاربران یک ارز دیجیتال یا برنامه مالی غیرمتمرکز ندارند.
نحوه مشارکت در لاک دراپ
هر لاک‌دراپی با توجه به مشخصات پروژه طراحی می‌شود و می‌تواند شامل مراحل متفاوتی باشد. اما به طور کلی بیشتر لاک‌دراپ‌ها حداقل شامل مراحل زیر می‌شوند:
- اعلام شرایط و نحوه انجام لاک‌دراپ توسط پروژه یا پروتکل: نوع ارز دیجیتال، مبلغ و مدت زمان قفل شدن در این مرحله مشخص می‌شود
- کاربران ارز دیجیتال یا توکن مورد تائید لاک‌دراپ را در قراردادهای هوشمند مخصوص آن قفل میکنند
- در پایان دوره وثیقه کاربران آزاد شده و توکن‌هایی که به آن‌ها وعده داده شده است با توجه به مدت و مبلغ قفل شده به آن‌ها تعلق می‌گیرد
به غیر از مراحل بالا، لاک دراپ‌ها ممکن است شامل مراحل بیشتری بشوند که بعضی از آن‌ها را در ادامه مشاهده می‌کنید:
بعد از قفل کردن ارز دیجیتال یا وثیقه قرار دادن آن در قرارداد هوشمند و قبل از دریافت توکن‌های پروژه کاربران می‌توانند توکن‌های آتی خود را وارد استخرهای نقدینگی کنند و از این طریق پیش از به دست آوردن آن‌ها به سود و منفعت برسند
با قفل کردن مبالغ بیشتر به پاداش‌های بهتری دست پیدا کنند. همچنین اگر در هنگام دریافت توکن‌ها آن‌ها را هولد و قفل کنند به امتیازهای بیشتری برسند.
مزایای لاک دراپ برای کاربران
کاربران تمایل دارند در پروژه‌های ارز دیجیتال که شانس زیادی برای موفقیت دارند شرکت کنند. آن‌ها همچنین برای این مشارکت دوست ندارند ریسک خیلی زیادی کنند. وثیقه کردن ارزهای دیجیتال یک راهکار بی‌خطر و بدون ریسک برای سرمایه‌گذارانی است که احساس میکنند یک پروژه در آینده می‌تواند با موفقیت همراه باشد.
به عنوان یک قاعده کلی شما فقط تنها زمانی در یک لاک‌دراپ مشارکت می‌کنید که تصور مثبتی از پروژه‌ای که آن را ایجاد کرده داشته باشید. برای این کار اما لازم نیست مانند عرضه اولیه کوین وارد معامله شده و توکنی که هنوز به اصطلاح نه بار است و نه دار را خریداری کنید. به راحتی با قفل کردن یک ارز دیجیتال که قصد هولد کردن و نگهداری آن را دارید، می‌توانید در تأمین نقدینگی پروژه مشارکت کرده و همزمان ریسک بالایی هم نداشته باشید.
مزایای لاک دراپ برای توسعه دهندگان
پروتکل‌ها و پروژه‌های مالی غیرمتمرکز دو هدف اصلی را از طریق ایجاد یک لاک‌دراپ دنبال میکنند. هدف اول ایجاد یک پایگاه کاربران وفادار و متعهد است و هدف دوم به سادگی جلوگیری از افت ارزش توکن با برگزاری یک ایردراپ است. این دو هدف به سختی قابل ارزیابی و اندازه‌گیری هستند. بسیاری از لاک‌دراپ‌ها بعد از توزیع توکن‌ها با کاهش و افت قیمت توکن مواجه می‌شوند که این اتفاق تا حد زیادی به خاطر فروش توکن‌ها در صرافی‌های ارز دیجیتال روی می‌دهد.
اما در مجموع هنگامی که یک پروژه غیرمتمرکز یا پروتکل از لاک‌دراپ با دادن امتیازهای مناسب و سودآور برای جلب کاربران بهره می‌گیرد، شانس بیشتری برای جذب کاربران وفادار دارد. این موضوع در کنار عدم نیاز به دریافت مستقیم وجه و فروش توکن از کاربران باعث بالاتر رفتن شانس موفقیت پروژه می‌شود.
لاک دراپ‌های موفق
احتمال اینکه در یک پروژه لاک‌دراپ شرکت کرده باشید با توجه به تعداد نسبتاً کم این پروژه‌ها در مقایسه با ایردراپ‌ها و عرضه اولیه کوین‌ها خیلی زیاد نیست. اما برای درک ملموس‌تر نحوه اجرای لاک‌دراپ‌ها لازم است با چند مورد موفق این نوع از توزیع توکن یا کوین آشنا باشید. در ادامه این مطلب چند مثال از لاک‌دراپ‌های موفق را مرور می‌کنید.
اج‌ویر
پروژه اج‌ویر (Edgeware) در طراحی مکانیسم لاک دراپ پیشگام محسوب می‌شود چرا که در سال ۲۰۱۹ برای اولین بار از این مکانیسم بهره گرفت. توسعه‌دهندگان این پروژه ۹۰ درصد از تمام توکن‌ها را در لاک‌دراپ به کاربران اختصاص دادند و فقط ۱۰ درصد از توکن‌های پروژه به تیم توسعه اختصاص یافت.
کاربران این لاک‌دراپ می‌توانستند یکی از «قراردادهای لاک‌دراپ کاربران» با مدت سه ماهه تا یک ساله را با ارز دیجیتال اتریوم خریداری کنند. آن‌ها همچنین می‌توانستند به جای قفل کردن اتریوم، از «سیگنال» استفاده کنند که به این معنی بود که به مشارکت در این پروژه علاقمند هستند و از ایردراپ آن در هنگام افتتاح استقبال میکنند. اما کاربرانی که در لاک‌دراپ شرکت می‌کردند از امتیاز معتبرکننده شدن برخوردار می‌شدند و البته توکن‌های بیشتری کسب می‌کردند.
از نقطه نگاه پروژه اج‌ویر این لاک دراپ منجر به امنیت اقتصادی و تعهد و درگیری بیشتر کاربران شد. با این حال هنوز هم این بحث وجود دارد که اگر به جای این لاک‌دراپ از یک ایردراپ استفاده می‌شد باز هم احتمالاً نتیجه به همین دستاوردها ختم می‌شد.
استروپورت
استروپورت یک پروتکل بازار پولی است که ۷/۵ درصد از توکن‌های آن از طریق یک لاک دراپ به کاربران اختصاص یافت. در فاز اول این لاک‌دراپ فقط کاربرانی که ارز دیجیتال لونا را وثیقه قرار می‌دادند به توکن استرو (Astro) دست پیدا می‌کردند. در فاز دوم اما معامله‌گرانی که توکن تراسوپ (Terraswap) قفل می‌کردند هم می‌توانستند از توکن خود را در این پلتفرم قفل کنند تا از پاداش‌های استروپورت در آینده بهره‌مند بشوند.
در فاز سوم کاربرانی که در این پروژه مشارکت کرده بودند می‌توانستند توکن استرو یا استیبل‌کوین یو‌اس‌تی را در این استخر نقدینگی استروپورت قفل کنند تا سهمی در تعیین قیمت و آینده این پروژه مالی غیرمتمرکز داشته باشند. قفل کردن توکن‌ها در این پروژه حداکثر دو هفته طول می‌کشید و در ازای این وثیقه‌سپاری کاربران به منافع قابل توجهی می‌رسیدند.
مارس پروتکل
یکی دیگر از مثال‌های موفق لاک دراپ مربوط به پروژه مارس پروتکل است که یک پلتفرم وام‌دهی غیروثیقه‌ای ارز دیجیتال روی بلاک‌چین ترا است. لاک‌دراپ این پروژه شباهت زیادی به استروپورت دارد. کاربران مشارکت کننده با قفل کردن استیبل‌کوین یو‌اس‌تی برای مدت ۳ تا ۱۸ ماه در استخر نقدینگی این پروژه که «رد بانک» نام‌گذاری شده می‌توانستند به توکن‌ها و مزایای این پروتکل دسترسی پیدا کنند. هر چه مدت قفل کردن بیشتر باشد، طبیعتاً میزان بازدهی و امتیازهایی که به کاربر می‌رسد هم بیشتر خواهد بود.
بعد از یک فاز مشارکت ۷ روزه اولیه، مارس پروتکل یک حراجی تأمین نقدینگی برگزار کرد. کاربرانی که در این لاک‌دراپ شرکت کرده بودند می‌توانستند با وثیقه و قفل کردن ارز مارس (MARS) یا استیبل‌کوین یو‌اس‌تی در تعیین قیمت آتی این توکن نقش داشته باشند. دوره وثیقه‌گذاری ۹۰ روزه تعیین شده بود که در آن کاربران بدون اینکه توکنی واقعی دریافت کرده باشند، می‌توانستند از بهره منفعل آن سود ببرند.
سخن آخر
لاک‌دراپ یکی از راهکارهای متمایز و جایگزین دنیای ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز برای تأمین مالی غیرمستقیم و جذب کاربران علاقمند است. از نقطه نگاه پروتکل‌ها و پروژه‌های ارز دیجیتال، مزایای این روش جذب مخاطب هنوز به اندازه راهکارهای دیگر از جمله عرضه اولیه کوین یا ایردراپ مشخص نشده است. اما بدیهی است کاربرانی جذب این پروژه‌ها می‌شوند که احساس تعلق و تمایل بیشتری به پروژه‌ها دارند.
کاربرانی که در لاک‌دراپ‌ها شرکت میکنند بدون اینکه ریسک زیادی برای خرید توکن‌ها انجام بدهند، فرصت به دست آوردن و تعیین قیمت آن‌ها را پیدا میکنند. از این جهت می‌توان گفت لاک‌دراپ‌ها منافع ملموس‌تری برای کاربران مشارکت‌کننده دارند. کاربران در این مرحله ارز دیجیتال یا هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند و به سادگی با قفل یا وثیقه کردن ارز دیجیتال خود می‌توانند به منافع پروژه هنگامی که افتتاح شود دسترسی پیدا کنند.
اما به هر حال مشارکت در برنامه‌های لاک دراپ تا حد زیادی به تمایل کاربران و هم راستا بودن آن با علایق آن‌ها بستگی دارد. با این ارزهای دیجیتال مستقیماً به پروژه یا پروتکل در حال توسعه واگذار نمی‌شود، وثیقه کردن آن در پروژه‌هایی که بازدهی مشخصی ندارند خیلی هم نمی‌تواند برای کاربران سودآور باشد. به همین خاطر قبل از مشارکت در یک لاک‌دراپ، بهتر است از شانس بالای موفقیت و کارایی آن اطمینان پیدا کنید.
